Κολοβακτηριοειδή στο Νερό: Αιτίες, Κίνδυνοι και Λύσεις για Καθαρό Πόσ�

Η ποιότητα του πόσιμου νερού αποτελεί ζήτημα ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη υγεία, και η μόλυνσή του με κολοβακτηριοειδή είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου οι υποδομές του δικτύου ύδρευσης σε πολλές περιοχές είναι πεπαλαιωμένες και χρειάζονται άμεση συντήρηση.

Τι είναι όμως τα κολοβακτηριοειδή, γιατί συναντώνται συχνά στο δίκτυο ύδρευσης, ποιοι είναι οι κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία, και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα τόσο σε επίπεδο πολιτείας όσο και από ιδιώτες.

Τι είναι τα Κολοβακτηριοειδή;

Τα κολοβακτηριοειδή είναι βακτήρια που ζουν στο έντερο ανθρώπων και ζώων. Παρόλο που τα περισσότερα από αυτά είναι ακίνδυνα, η παρουσία τους στο πόσιμο νερό είναι δείκτης μόλυνσης και αποτελεί ένδειξη ότι υπάρχει πιθανότητα να περιέχει και άλλους παθογόνους οργανισμούς, όπως το Escherichia coli (E. coli). Το E. coli είναι από τους πιο γνωστούς παθογόνους μικροοργανισμούς που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές γαστρεντερικές λοιμώξεις (δεν βρέθηκε στις αναλύσεις που δημοσιεύτηκαν).

Σύμφωνα με διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές, όπως αυτές της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), τα κολοβακτηριοειδή δεν πρέπει να ανιχνεύονται καθόλου στο πόσιμο νερό. Το όριο ασφαλείας για τα κολοβακτηριοειδή είναι 0 cfu/100mL (μονάδες που υποδηλώνουν τον αριθμό βακτηρίων ανά 100 mL νερού), και οποιαδήποτε ανίχνευση σημαίνει ότι το νερό είναι ακατάλληλο για κατανάλωση.

Τι Δείχνουν οι Αναλύσεις που Δημοσιεύτηκαν;

Στις πρόσφατες αναλύσεις που δημοσιεύτηκαν (Εδώ), παρατηρήθηκαν αυξημένα επίπεδα κολοβακτηριοειδών σε δείγματα νερού από την περιοχή του Δήμου Ακτίου-Βόνιτσας, τα οποία ξεπερνούν τα όρια ασφαλείας που έχουν οριστεί για το πόσιμο νερό.

Στις αναλύσεις διακρίνονται οι εξής παράμετροι:

Κολοβακτηριοειδή: Τα αποτελέσματα έδειξαν παρουσία μέχρι και 8,0 cfu/100 mL σε ορισμένα δείγματα, όταν το επιτρεπτό όριο είναι 0 cfu/100 mL. Το 8,0 cfu/100 mL σημαίνει ότι στο δείγμα νερού ανιχνεύτηκαν 8 μονάδες σχηματισμού αποικιών (cfu) κολοβακτηριοειδών ανά 100 mL νερού. Το “cfu” είναι η μονάδα μέτρησης για τα βακτήρια, η οποία δείχνει πόσα βακτήρια ήταν ικανά να σχηματίσουν αποικίες σε αυτόν τον όγκο νερού.Η παρουσία αυτών των βακτηρίων υποδηλώνει ότι το νερό έχει έρθει σε επαφή με λύματα ή άλλες μορφές μόλυνσης, καθιστώντας το ακατάλληλο για κατανάλωση.
Escherichia coli (E. coli): Στις αναλύσεις αναφέρεται η μη ανίχνευση του βακτηρίου, κάτι το οποίο είναι θετικό, καθώς το E. coli είναι σοβαρός δείκτης κοπρανώδους μόλυνσης και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές λοιμώξεις.
Εντερόκοκκοι: Επίσης, οι αναλύσεις έδειξαν ότι δεν ανιχνεύθηκαν εντερόκοκκοι, κάτι που είναι θετικό, καθώς η παρουσία τους θα υποδείκνυε σοβαρότερο πρόβλημα.

Τι Σημαίνουν Αυτές οι Αξίες;

Κολοβακτηριοειδή: Οι τιμές 8,0 cfu/100 mL που εντοπίστηκαν σημαίνουν ότι το νερό είναι μολυσμένο και δεν πληρεί τα πρότυπα ασφάλειας για πόση. Η παρουσία τους δείχνει ότι το νερό έχει εκτεθεί σε περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως λύματα, κοπριά ή απορροή από αγροτικές περιοχές.

Αν και δεν υπήρξαν E. coli ή εντερόκοκκοι, η ύπαρξη μόνο κολοβακτηριοειδών αποτελεί ένδειξη ότι τα νερά πιθανώς έχουν μολυνθεί από βροχές ή ότι το δίκτυο έχει υποστεί ζημιές σε σημεία, και όχι απαραίτητα από περιττώματα, καθώς οι άλλες τιμές ήταν φυσιολογικές.

Επιπτώσεις στην Υγεία

Η κατανάλωση νερού μολυσμένου με κολοβακτηριοειδή μπορεί να οδηγήσει σε γαστρεντερίτιδες και άλλες λοιμώξεις του πεπτικού συστήματος. Οι πιο ευπαθείς ομάδες είναι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, που είναι πιο ευάλωτοι σε σοβαρές επιπτώσεις.

Γαστρεντερίτιδα: Προκαλείται από παθογόνους οργανισμούς που ενδέχεται να συνοδεύουν τα κολοβακτηριοειδή. Συμπτώματα περιλαμβάνουν διάρροια, εμετό, κοιλιακό πόνο και πυρετό.

Συνηθισμένο Φαινόμενο στην Ελλάδα

Η μόλυνση του νερού από κολοβακτηριοειδή δεν είναι σπάνιο φαινόμενο στην Ελλάδα. Σε πολλές περιοχές της χώρας, ειδικά στις αγροτικές και ορεινές περιοχές, τα δίκτυα ύδρευσης είναι παλαιά και απαιτούν εκτενή συντήρηση ή αντικατάσταση. Σύμφωνα με έρευνες, πάνω από 250 κοινότητες και δήμοι στην Ελλάδα έχουν αναφέρει προβλήματα με την ποιότητα του νερού τους εξαιτίας μόλυνσης από κολοβακτηριοειδή. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τη Μαγνησία, το Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης, και περιοχές της Θεσσαλίας, όπου οι έλεγχοι έχουν δείξει υπερβάσεις στα επιτρεπτά όρια για την ασφάλεια του νερού.

Αιτίες της Μόλυνσης

Τα κολοβακτηριοειδή μπορούν να εισέλθουν στο δίκτυο ύδρευσης μέσω διαφόρων πηγών. Οι κύριες αιτίες μόλυνσης περιλαμβάνουν:

Διαρροές στα Δίκτυα Ύδρευσης: Οι ρωγμές και οι διαρροές στις σωληνώσεις επιτρέπουν σε μολυσμένα ύδατα από το περιβάλλον να εισχωρήσουν στο δίκτυο ύδρευσης. Σε παλαιά συστήματα, αυτό είναι συχνό φαινόμενο.
Καταιγίδες και Πλημμύρες: Η απορροή επιφανειακού νερού μετά από έντονες βροχοπτώσεις ή πλημμύρες μπορεί να παρασύρει λύματα ή κοπριά και να μολύνει τις υδροδεξαμενές και τα υπόγεια ύδατα που τροφοδοτούν το δίκτυο.
Αγροτικές Πρακτικές: Σε περιοχές κοντά σε αγροτικές εκτάσεις, η χρήση λιπασμάτων και κοπριάς μπορεί να συμβάλει στη μόλυνση του νερού, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν κακές συνθήκες αποστράγγισης ή υπερβολική χρήση αυτών των υλικών.
Ανεπαρκής Απολύμανση: Η χλωρίωση του νερού είναι βασική διαδικασία απολύμανσης, αλλά αν δεν εφαρμόζεται σωστά ή αν υπάρχει ανεπάρκεια χλωρίου, τα βακτήρια μπορούν να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν στο νερό.

Τι Μπορεί να Κάνει η Πολιτεία

Η πολιτεία έχει την ευθύνη να διασφαλίσει ότι τα δίκτυα ύδρευσης είναι ασφαλή και ότι το νερό που φτάνει στα σπίτια των πολιτών πληροί τις απαιτήσεις ποιότητας. Για να το επιτύχει αυτό, μπορούν να ληφθούν τα εξής μέτρα:

Τακτική συντήρηση και αντικατάσταση των δικτύων ύδρευσης: Τα παλαιά δίκτυα ύδρευσης πρέπει να αντικαθίστανται ή να συντηρούνται τακτικά, ώστε να αποφεύγονται οι διαρροές και η είσοδος μολυσμένων υδάτων στο δίκτυο. Η τακτική επιθεώρηση των υποδομών είναι απαραίτητη για να εντοπίζονται προβλήματα πριν γίνουν σοβαρά.
Αύξηση των επιπέδων απολύμανσης: Η απολύμανση του νερού με χλώριο ή άλλες μεθόδους (π.χ. υπεριώδης ακτινοβολία) πρέπει να γίνεται συστηματικά και με τις σωστές δόσεις. Η επαρκής χλωρίωση μπορεί να αποτρέψει την ανάπτυξη παθογόνων βακτηρίων, ενώ η υπεριώδης ακτινοβολία καταστρέφει τα βακτήρια χωρίς να αφήνει χημικά κατάλοιπα.
Εκσυγχρονισμός των υποδομών: Οι τοπικές αρχές πρέπει να επενδύσουν σε σύγχρονα συστήματα ύδρευσης που θα εξασφαλίζουν τη σωστή επεξεργασία του νερού και θα περιορίζουν τις διαρροές.
Τακτικές αναλύσεις νερού: Οι αναλύσεις νερού πρέπει να γίνονται τακτικά σε όλες τις περιοχές, και οι κάτοικοι να ενημερώνονται άμεσα για τυχόν προβλήματα ποιότητας.

Τι Μπορεί να Κάνει Ένας Ιδιώτης

Οι ιδιώτες, όταν αντιμετωπίζουν μόλυνση του νερού στο δίκτυό τους, μπορούν να λάβουν τα εξής μέτρα για να προστατεύσουν την υγεία τους:

Βρασμός του νερού: Ο βρασμός είναι η πιο άμεση και αποτελεσματική λύση για να καταστραφούν τα βακτήρια στο νερό. Πρέπει να βράζουν το νερό για τουλάχιστον 1-3 λεπτά πριν το καταναλώσουν.
Χρήση φίλτρων νερού: Η χρήση φίλτρων που είναι ειδικά σχεδιασμένα για την απομάκρυνση μικροοργανισμών μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα του νερού. Είναι σημαντικό να επιλέγονται φίλτρα με πιστοποίηση για την απομάκρυνση βακτηρίων.
Αγορά εμφιαλωμένου νερού: Σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, η ασφαλέστερη λύση είναι η χρήση εμφιαλωμένου νερού για πόση, μαγείρεμα και πλύσιμο τροφίμων.

Πηγές