ο Μαρτάκι, είναι μια παραδοσιακή ελληνική συνήθεια που έχει κληρονομηθεί από γενιά σε γενιά. Η λέξη “Μάρτης” προέρχεται από την ελληνική λέξη “Μάρτιος” που σημαίνει Μάρτη, τον μήνα που σηματοδοτεί την έναρξη της άνοιξης στην Ελλάδα. Η παράδοση περιλαμβάνει τη δημιουργία του βραχιολιού που είναι φτιαγμένο από κόκκινο και λευκό νήμα και φοριέται από την 1η Μαρτίου έως το τέλος του μήνα.
Σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, το βραχιόλι Μάρτη φοριέται για να προστατεύσει αυτόν που το φοράει, από τον ισχυρό ήλιο και να αποτρέψει τα κακά πνεύματα που μπορεί να προκύψουν κατά τη μετάβαση από τον χειμώνα στην άνοιξη. Πιστεύεται επίσης ότι φέρνει καλή τύχη και γονιμότητα και εξασφαλίζει μια πλούσια σοδειά. Πράγματι, λέγεται ότι κατά την αρχαιότητα, το βραχιόλι Μάρτη φοριόταν από αγρότες κατά την εποχή σποράς για να διασφαλίσουν μια καλή σοδειά.
Η κατασκευή ενός βραχιολιού Μάρτη είναι μια απλή αλλά δημιουργική διαδικασία. Το βραχιόλι κατασκευάζεται από κόκκινο και λευκό νήμα, τα οποία πλέκονται μαζί για να δημιουργηθεί ένα πλεκτό αποτέλεσμα σαν πλεξούδα. Παραδοσιακά, το νήμα που χρησιμοποιείται για να κάνει το βραχιόλι Μάρτη είναι από βαμβάκι ή μετάξι, αλλά πλέον χρησιμοποιούνται συνήθως συνθετικά υλικά. Τα κόκκινα και λευκά χρώματα είναι συμβολικά, με το λευκό να αντιπροσωπεύει την καθαρότητα και το κόκκινο το πάθος και τη ζωή.
Η παράδοση του βραχιολιού για τον Μάρτη ξεκινά από αρχαίες εποχές και αποτελεί μέρος του ελληνικού πολιτισμού εδώ και αιώνες. Πιστεύεται ότι η πρακτική αυτή προέρχεται από την αρχαία συνήθεια να δένουν κόκκινο και λευκό νήμα γύρω από τα κέρατα των αγελαδων ως μέσο προστασίας. Αυτή η πρακτική εξελίχθηκε με τον χρόνο να στη δημιουργία βραχιολιών που φορούσαν τόσο ενήλικες όσο και παιδιά.
Η λαϊκή παράδοση επίσης παίζει σημαντικό ρόλο στη μαρτιάτικη παράδοση, με πολλούς μύθους και θρύλους που σχετίζονται με το έθιμο. Ένας δημοφιλής μύθος διηγείται την ιστορία δύο θεών, του Απόλλωνα και της Άρτεμης, οι οποίοι γεννήθηκαν στην 1η Μαρτίου. Για να γιορτάσουν τη γέννησή τους, οι Έλληνες δημιούργησαν το βραχιόλι Μάρτη, που πίστευαν ότι φέρνει καλή τύχη και ευλογίες.
Μια άλλη παράδοση που συνδέεται με το Μάρτη είναι ότι αν το βραχιόλι σπάσει πριν από το τέλος του Μαρτίου, είναι ένα σημάδι ότι ο φορέας θα έχει καλή τύχη και ευτυχία το επόμενο έτος. Ωστόσο, αν το βραχιόλι παραμείνει ακέραιο μετά το τέλος του Μαρτίου, πιστεύεται ότι ο φορέας θα αντιμετωπίσει κακή τύχη και δυστυχία.
Εκτός από το βραχιόλι του Μάρτη, υπάρχουν επίσης πολλά ρητά και παροιμίες που συνδέονται με το έθιμο.
«Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκάφτης,
τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούργια ξεριζώνει».
στην οποία και χρωστάει τα παρατσούκλια γδάρτης και παλουκοκάφτης.
Για τις μεγάλες του παγωνιές λένε: «Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο».
ενώ για την αντιμετώπιση του κρύου άλλες παροιμίες συμβουλεύουν:
«Φύλλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια».
«Το Μάρτη φύλα άχερα μη χάσεις το ζευγάρι».
«Τσοπάνη μου την κάπα σου το Μάρτη φύλαγε την».
«Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα».
Ακολουθούν οι οδηγίες για την κατασκευή ενός βραχιολιού :
Προμήθειες:
Κόκκινο και άσπρο νήμα (παραδοσιακά βαμβάκι ή μετάξι, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και συνθετικά υλικά)
Ψαλίδι
Χάντρες ή γούρια (προαιρετικά)
Βήματα:
Κόψτε δύο μακριά κομμάτια κλωστή, ένα κόκκινο και ένα λευκό. Το μήκος του νήματος θα εξαρτηθεί από το μέγεθος του καρπού και από πόσες περιστροφές θέλετε να κάνετε, αλλά ένας καλός εμπειρικός κανόνας είναι να τα κόψετε περίπου τρεις φορές το μήκος του καρπού.
Δέστε τα δύο κομμάτια κλωστής μαζί στη μία άκρη και κρατήστε τον κόμπο ανάμεσα στον αντίχειρα και τον δείκτη σας.
Ξεκινήστε να στρίβετε τις κλωστές μεταξύ τους, φροντίζοντας να τις κρατάτε σφιχτές. Μπορείτε να το κάνετε αυτό χρησιμοποιώντας τα δάχτυλά σας για να στρίψετε τα νήματα σε αντίθετες κατευθύνσεις.
Συνεχίστε το στρίψιμο μέχρι να φτάσετε στην άκρη των κλωστών.
Δέστε άλλον έναν κόμπο στην άκρη του στριφτού νήματος για να το στερεώσετε στη θέση του.
Αν θέλετε να προσθέσετε χάντρες ή γούρια, περάστε τις σε ένα από τα χαλαρά άκρα του νήματος πριν δέσετε έναν κόμπο για να κάνετε μια θηλιά στην άκρη του βραχιολιού.
Δέστε τις δύο άκρες του βραχιολιού μεταξύ τους για να δημιουργήσετε μια θηλιά που μπορεί να φορεθεί γύρω από τον καρπό. Κόψτε το νήμα που περισσεύει με ψαλίδι. Αυτό είναι!
Η κατασκευή του είναι μια απλή αλλά δημιουργική διαδικασία που μπορεί να γίνει από οποιονδήποτε. Το κόκκινο και το λευκό χρώμα του βραχιολιού αντιπροσωπεύουν την αγνότητα και το πάθος, αντίστοιχα, και πιστεύεται ότι φέρνουν καλή τύχη και γονιμότητα.
