Το άρθρο αυτό βασίζεται και αντλεί στοιχεία από την ανάρτηση και το συνολικό έργο του Στέλιου Ντίνου, μέλους της Αμφικτιονίας Ακαρνάνων, ενός Συλλόγου Έρευνας Ιστορίας, Πολιτισμού και Περιβάλλοντος. Το έργο του κ. Ντίνου προσφέρει εκτενή έρευνα για την ιστορία των αθλητικών αγώνων στο Αρχαίο Άκτιο.
Η ιστορία των Άκτιων αγώνων είναι βαθιά ριζωμένη στην αρχαία ελληνική παράδοση, συνδέοντας την αθλητική δραστηριότητα με τη θρησκεία και τη λατρεία των θεών. Οι αγώνες αυτοί, που πραγματοποιούνταν στο Άκτιο, μια περιοχή της Ακαρνανίας, αποτέλεσαν έναν από τους σημαντικότερους αθλητικούς θεσμούς της αρχαιότητας. Από την ίδρυση τους μέχρι και την αναδιοργάνωση τους από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Οκταβιανό, οι Άκτιοι αγώνες παραμένουν ένα μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς που ενσωματώνει τον πλούτο της ελληνικής ιστορίας και παράδοσης.
Ιστορική αρχή των Άκτιων αγώνων
Η πρώτη αναφορά στους αγώνες του Ακτίου συνδέεται με την άφιξη των Τρώων προσφύγων στην Ακαρνανία το 1180 π.Χ., όπως καταγράφεται στην «Αινειάδα» του Βιργιλίου. Ο Αινείας και οι Τρώες σύντροφοί του, κυνηγημένοι από την καταστροφή της Τροίας, κατέφυγαν στην Ακαρνανία, την οποία δεν είχε συμμετάσχει στην εκστρατεία κατά της Τροίας. Εκεί, οι Τρώες βρήκαν προστασία από τους Ακαρνάνες και διοργάνωσαν αγώνες προς τιμήν των θεών του Ολύμπου, ιδιαιτέρως του Δία. Αυτή ήταν η αρχή της παράδοσης των Άκτιων αγώνων, οι οποίοι συνδύαζαν την αθλητική δραστηριότητα με τις θρησκευτικές τελετές.
Η παραμονή των Τρώων και η ίδρυση ιερών
Οι Τρώες παρέμειναν στην Ακαρνανία για περίπου ενάμιση χρόνο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, εκτός από τους αγώνες, κτίστηκαν τέσσερα σημαντικά ιερά: για την Αφροδίτη, την Ελένη, τους Διόσκουρους και τους Καβείρους. Αυτά τα ιερά συνέβαλαν στην ανάπτυξη της θρησκευτικής παράδοσης της περιοχής και έγιναν κέντρα λατρείας και θυσιαστικών τελετουργιών.
Αν και τα δύο πρώτα ιερά έχουν ταυτοποιηθεί γεωγραφικά, τα ιερά των Διόσκουρων και των Καβείρων δεν έχουν βρεθεί ακόμη, γεγονός που προσδίδει ένα μυστήριο στις ανασκαφές και τις αρχαιολογικές έρευνες της περιοχής.
Η αναβίωση των Ακτίων από τον Οκταβιανό
Actium battle from the “The story of the greatest nations, from the dawn of history to the twentieth century” published in 1900. Image is in the public domain.
Η επόμενη φάση της ιστορίας των Ακτίων έρχεται με την περίφημη ναυμαχία του Ακτίου στις 2 Σεπτεμβρίου του 31 π.Χ.. Στη ναυμαχία αυτή, ο στόλος του Οκταβιανού (μελλοντικού Αυγούστου) και του στρατηγού του, Αγρίππα, νίκησε τον συνδυασμένο στόλο του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας. Αυτή η νίκη δεν ήταν απλώς μία στρατιωτική επιτυχία, αλλά σήμανε και την αρχή της Pax Romana, μιας περιόδου σταθερότητας και ειρήνης που διήρκεσε για περίπου δύο αιώνες(Fiveable)(Time Travel Rome).
Για να γιορτάσει αυτή τη νίκη, ο Οκταβιανός ίδρυσε την Νικόπολη, μία νέα πόλη, στα εδάφη απέναντι από το αρχαίο Άκτιο, στο σημείο που βρισκόταν το στρατόπεδο του κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας. Η Νικόπολη έγινε κέντρο πολιτιστικής και διοικητικής σημασίας, φιλοξενώντας αγώνες και τελετές που συνδέονταν με τον Απόλλωνα, το θεό στον οποίο ο Οκταβιανός απέδωσε τη νίκη του(Nicopolis).
Η αναδιοργάνωση των Ακτίων
Ο Οκταβιανός, εκτός από την ίδρυση της Νικόπολης, αναδιοργάνωσε και τους Άκτιους αγώνες, μετονομάζοντας τους σε Νέα Άκτια. Οι Νέα Άκτια διεξάγονταν κάθε τέσσερα χρόνια και περιλάμβαναν αθλητικούς, και μουσικούς διαγωνισμούς, καθώς και ιπποδρομίες. Οι αγώνες αυτοί απέκτησαν τεράστια φήμη και θεωρούνταν ισάξιοι με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Οι νικητές των αγώνων τιμούνταν με στεφάνια, προσδίδοντας έτσι στα Άκτια τον χαρακτήρα ιερών αγώνων(Nicopolis)(Time Travel Rome).
Οι αγώνες αυτοί συνέχισαν να διεξάγονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ρωμαϊκής περιόδου, αλλά με την εξάπλωση του χριστιανισμού και τη σταδιακή εγκατάλειψη των παγανιστικών εορτών, οι Άκτια άρχισαν να παρακμάζουν. Παρά τις προσπάθειες αναβίωσής τους, όπως αυτή του Ιουλιανού του Παραβάτη, οι αγώνες σταδιακά έσβησαν(Time Travel Rome).
Η σύγχρονη τοποθεσία του Ακτίου
Η ακριβής τοποθεσία του αρχαίου Ακτίου έχει δημιουργήσει ποικίλες θεωρίες. Σύμφωνα με σύγχρονες μελέτες, το αρχαίο Άκτιο πιθανότατα βρισκόταν κοντά στην περιοχή του Μυρταρίου και όχι στην Πούντα, όπου βρίσκεται το σημερινό αεροδρόμιο του Ακτίου. Αν και η Πούντα έχει στρατηγική σημασία, οι έρευνες υποδεικνύουν την περιοχή κοντά στο σημερινό Μυρτάρι ως την πιθανότερη τοποθεσία του ναού του Απόλλωνα, άρα και των αρχαίων Ακτίων.
Η παρακαταθήκη των Ακτίων σήμερα
Παρά την παρακμή των Ακτίων στην αρχαιότητα, η σημασία τους δεν έχει ξεχαστεί. Σήμερα, η περιοχή της Νικόπολης και του Ακτίου αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα. Το στάδιο και το θέατρο της Νικόπολης, όπου διεξάγονταν οι αγώνες, παραμένουν ως μάρτυρες της ένδοξης ιστορίας της περιοχής. Οι ανασκαφές συνεχίζουν να αποκαλύπτουν στοιχεία της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς (Time Travel Rome).
Η κληρονομιά των αγώνων παραμένει ζωντανή μέσω των αρχαιολογικών ανακαλύψεων και των ερευνών που συνεχίζουν να φωτίζουν τον ρόλο που έπαιξαν στην ιστορία της Ακαρνανίας και του ελληνικού πολιτισμού. Τα Άκτια υπήρξαν ένα σημαντικό πολιτιστικό γεγονός που διήρκεσε για αιώνες, συνδέοντας την αθλητική και θρησκευτική ζωή της περιοχής με τις ευρύτερες παραδόσεις του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
Κάθε χρόνο, τον Οκτώβριο, διεξάγεται ο ημιμαραθώνιος Άκτιος, ένας σημαντικός αθλητικός αγώνας στην περιοχή της Ακαρνανίας. Δρομείς από όλη την Ελλάδα συμμετέχουν σε αυτήν τη διοργάνωση, τρέχοντας από το σημερινό Άκτιο μέχρι την παραλία της Βόνιτσας. Ο ημιμαραθώνιος αυτός όχι μόνο διατηρεί ζωντανή την αθλητική παράδοση της περιοχής, αλλά παράλληλα αποτίει φόρο τιμής στους αρχαίους Ακτίους αγώνες που πραγματοποιούνταν στην ίδια γεωγραφική περιοχή πριν από αιώνες.
Η διαδρομή των δρομέων περνάει από το φυσικό τοπίο του Δήμου Ακτίου- Βόνιτσας, προσφέροντας μοναδικές εικόνες του Αμβρακικού κόλπου και της γύρω περιοχής, συνδέοντας συμβολικά το παρόν με την πλούσια ιστορική κληρονομιά του Ακτίου και της Βόνιτσας.
