Μια νεαρή φοιτήτρια στο Ιράν έχει γίνει το νέο σύμβολο αντίστασης ενάντια στον αυστηρό ισλαμικό ενδυματολογικό κώδικα της χώρας. Ένα βίντεο που κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνει τη γυναίκα να αφαιρεί τα ρούχα της και να μένει με τα εσώρουχά της έξω από το πανεπιστήμιό της στην Τεχεράνη, σε μια τολμηρή διαμαρτυρία που τράβηξε την προσοχή τόσο εντός όσο και εκτός της χώρας.
Στο βίντεο, η φοιτήτρια εμφανίζεται να κάθεται έξω από το Ισλαμικό Πανεπιστήμιο Azad, με τα εσώρουχά της και τα μαλλιά της ακάλυπτα, κάτι που αντίκειται στον αυστηρό ενδυματολογικό κώδικα του Ιράν. Κάνει χειρονομίες προς τους συμφοιτητές της, πολλοί από τους οποίους είναι γυναίκες που φορούν μαντίλες, πριν περπατήσει στους χώρους του πανεπιστημίου. Ένα δεύτερο βίντεο την δείχνει να περπατά σε έναν δρόμο της Τεχεράνης, προτού μια ομάδα ανδρών την πλησιάσει, την περικυκλώσει και την απομακρύνει με τη βία, δένοντάς την σε ένα αυτοκίνητο.
Η Διεθνής Αμνηστία ανέφερε ότι η φοιτήτρια «συνελήφθη βίαια» μετά τη διαμαρτυρία της ενάντια στην «καταχρηστική επιβολή» του ενδυματολογικού κώδικα. Η οργάνωση κάλεσε για την άμεση και άνευ όρων απελευθέρωσή της, ζητώντας παράλληλα να της δοθεί πρόσβαση στην οικογένεια και τον δικηγόρο της. Από την άλλη πλευρά, το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Fars, επικαλούμενο αυτόπτες μάρτυρες, ανέφερε ότι η φοιτήτρια έβγαλε τα ρούχα της αφού δύο μέλη του προσωπικού ασφαλείας της «μίλησαν ήρεμα» και την προειδοποίησαν ότι παραβιάζει τον ενδυματολογικό κώδικα.
Ο διευθυντής δημοσίων σχέσεων του πανεπιστημίου δήλωσε ότι η γυναίκα πάσχει από προβλήματα ψυχικής υγείας, μια δήλωση που αμφισβητήθηκε από πολλούς ως προσπάθεια υποβάθμισης της διαμαρτυρίας της. Σύμφωνα με πληροφορίες από ιρανικά φοιτητικά κανάλια κοινωνικής δικτύωσης, η φοιτήτρια είχε προηγουμένως παρενοχληθεί από μέλη της Basij, μιας εθελοντικής παραστρατιωτικής ομάδας γνωστής για την αυστηρή επιβολή των ισλαμικών κανόνων. Ισχυρίζεται ότι μέλη της ομάδας είχαν σκίσει τη μαντίλα της και είχαν σκίσει τα ρούχα της, γεγονός που την οδήγησε στην απόφαση να διαμαρτυρηθεί με αυτόν τον τρόπο.
Η Μάι Σάτο, Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ για το Ιράν, δήλωσε ότι θα παρακολουθήσει στενά το περιστατικό, συμπεριλαμβανομένης της αντίδρασης των αρχών. Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων επισημαίνουν ότι η περίπτωση αυτή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης καταστολής των γυναικείων δικαιωμάτων στο Ιράν, ειδικά μετά τις διαδηλώσεις που ξέσπασαν το 2022.
Στο Ιράν, η χρήση του χιτζάμπ είναι υποχρεωτική για όλες τις γυναίκες σε δημόσιους χώρους, σύμφωνα με την αυστηρή ερμηνεία του ισλαμικού νόμου. Η αστυνομία ηθικής επιβάλλει τον ενδυματολογικό κώδικα, και οι γυναίκες που δεν συμμορφώνονται μπορεί να αντιμετωπίσουν σκληρές τιμωρίες, συμπεριλαμβανομένων προστίμων ή φυλάκισης.
Το 2022, διαδηλώσεις ξέσπασαν σε όλο το Ιράν μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί, μιας 22χρονης γυναίκας που πέθανε υπό κράτηση από την αστυνομία ηθικής, αφού συνελήφθη επειδή φέρεται να μην φορούσε σωστά τη μαντίλα της. Ο θάνατός της πυροδότησε κύμα διαμαρτυριών ενάντια στην καταπίεση των γυναικών, με πολλές να καίνε δημόσια τις μαντίλες τους.
Οι αρχές συχνά αποδίδουν τέτοιες πράξεις διαμαρτυρίας σε προβλήματα ψυχικής υγείας, προσπαθώντας να απονομιμοποιήσουν τις διαμαρτυρίες και να αποφύγουν τη διεθνή κριτική. Στην περίπτωση της φοιτήτριας, ο διευθυντής δημοσίων σχέσεων του Πανεπιστημίου Azad ανέφερε ότι η γυναίκα «ήταν υπό σοβαρή ψυχική πίεση και είχε ψυχική διαταραχή», προσθέτοντας ότι είναι μητέρα δύο παιδιών και χωρισμένη από τον σύζυγό της.
Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων καλούν τη διεθνή κοινότητα να ασκήσει πίεση στο Ιράν για την απελευθέρωση της φοιτήτριας και την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών. Η Διεθνής Αμνηστία τονίζει ότι «οι ισχυρισμοί για ξυλοδαρμούς και κακομεταχείριση κατά τη σύλληψη χρειάζονται ανεξάρτητες και αμερόληπτες έρευνες» και ότι «οι υπεύθυνοι πρέπει να λογοδοτήσουν».
Η περίπτωση της φοιτήτριας αποτελεί υπενθύμιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στο Ιράν. Παρά τις προσπάθειες για περισσότερη ελευθερία και δικαιώματα, το καθεστώς συνεχίζει να επιβάλλει αυστηρούς κανόνες που περιορίζουν την αυτονομία και την έκφρασή τους.
