Ο Νόμος 5170/2025, που πέρασε από το ελληνικό Κοινοβούλιο τον Ιανουάριο του 2025, φέρνει μια σειρά από περιορισμούς που αλλάζουν ριζικά την εμπειρία του ταξιδιού με αυτοκινούμενο ή ρυμουλκούμενο τροχόσπιτο στην Ελλάδα. Η κεντρική του διάταξη, το άρθρο 27, δεν αφήνει χώρο για παρερμηνείες: η στάθμευση ή εγκατάσταση τέτοιων οχημάτων σε κοινόχρηστους χώρους –από τις παραλίες και τα πάρκα μέχρι τις παρυφές δασών και τους αιγιαλούς– απαγορεύεται ρητά, χωρίς να έχει σημασία αν σταμάτησες για πέντε λεπτά ή πέντε μέρες. Και αν νομίζετε ότι στο σπίτι σας έχετε τουλάχιστον την ελευθερία να φιλοξενήσετε δύο φίλους με τροχόσπιτο, ξανασκεφτείτε το: ακόμη κι εκεί, το νομοσχέδιο βάζει φρένο, επιτρέποντας μόνο ένα όχημα ανά ιδιοκτησία. Μπορεί να έχετε αυλή μεγαλύτερη από γήπεδο ποδοσφαίρου, αλλά σύμφωνα με τον νόμο, είναι αυστηρά για το δικό σας όχημα. Για τους υπόλοιπους, ξενοδοχείο.
Οι ποινές για τους παραβάτες ξεκινούν από πρόστιμο 300 ευρώ ανά όχημα ή άτομο (ανάλογα ποιον θα βρει πιο εύκολο ο τροχονόμος) και φτάνουν μέχρι φυλάκιση τριών μηνών, ενώ δεν αποκλείεται και η… βίαιη απομάκρυνση. Αν κάποιος πιστεύει ότι μπορεί να το αμφισβητήσει στο δικαστήριο, να ξέρει ότι εκεί το ποσό του προστίμου μπορεί να φτάσει και τις 3.000 ευρώ. Με λίγα λόγια, αν παρκάρεις λάθος, κινδυνεύεις να πληρώσεις όχι μόνο την αξία του κάμπερ σου αλλά και ένα καλό κομμάτι του δανείου για το σπίτι σου.
Η κυβέρνηση δηλώνει ότι στόχος της είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η ρύθμιση της ανεξέλεγκτης κατασκήνωσης. Και πράγματι, κανείς δεν διαφωνεί ότι η φύση πρέπει να προστατευθεί. Το πρόβλημα όμως αρχίζει όταν το κράτος αποφασίζει να το κάνει αυτό με την ευκολία του «απαγορεύεται» αντί να μπει στον κόπο να σχεδιάσει υποδομές. Γιατί, την ώρα που η υπόλοιπη Ευρώπη διαθέτει δεκάδες χιλιάδες οργανωμένες θέσεις στάθμευσης (γνωστές ως campers stops), η Ελλάδα περηφανεύεται για το… απόλυτο μηδέν. Έτσι, αντί να οργανώσουμε τους χώρους και να εισπράττει το κράτος έσοδα από χρήσεις και υπηρεσίες, διαλέγουμε τη λύση του τσουβαλιάσματος: «απαγορεύεται παντού, εκτός αν πληρώσεις για κάμπινγκ ή ξενοδοχείο». Όπως θα έλεγε και ένας καχύποπτος ταξιδιώτης, αν το σχέδιο είναι να ενισχυθούν τα οργανωμένα κάμπινγκ, γιατί να μην το πείτε ευθέως; Γιατί να το κρύβουμε πίσω από πρόστιμα και φυλακίσεις;
Η Ελληνική Λέσχη Αυτοκινούμενων Τροχόσπιτων (ΕΛΑΤ) δεν άργησε να αντιδράσει. Ήδη έχει στείλει επιστολές σε υπουργεία, έχει συγκαλέσει έκτακτη γενική συνέλευση και εξετάζει ακόμη και νομικές προσφυγές. Όπως δηλώνει η έφορος του Διοικητικού Συμβουλίου της Λέσχης, Γεωργία Κάρλου, το τροχόσπιτο δεν είναι παράνομο αυθαίρετο, είναι όχημα που πληρώνει τέλη, έχει άδεια κυκλοφορίας, περνάει ΚΤΕΟ, και φέρνει ζωή και χρήμα σε μικρές τοπικές κοινωνίες. Όμως, όπως σημειώνει, η νέα νομοθεσία απαγορεύει πρακτικά όχι μόνο την παρουσία του σε δημόσιους χώρους αλλά και τη φιλοξενία του σε ιδιωτικές αυλές. Είναι, λέει, σαν να αγοράσεις σπίτι με ρόδες και να σου λένε: ωραίο το σπίτι, αλλά δεν μπορείς να μένεις μέσα.
Δεν λείπουν και οι διεθνείς προεκτάσεις, καθώς τουρίστες από χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Αυστρία που ταξιδεύουν συστηματικά με τροχόσπιτα, ενημερώνονται για τους περιορισμούς και αρχίζουν να το ξανασκέφτονται για τις διακοπές τους στην Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, άλλες χώρες διαφημίζουν φιλικά οργανωμένα δίκτυα υποδοχής, μαγνητίζοντας αυτό το δυναμικό κοινό. Έτσι, η χώρα μας κινδυνεύει να χαρακτηριστεί σε διεθνείς λίστες ως «μη φιλόξενη» για ταξιδιώτες με camper, χάνοντας σημαντικά έσοδα. Και όλα αυτά, χωρίς καμία πραγματική εκτίμηση κόστους-οφέλους ή μελέτη για το τι θα σημαίνει αυτό για τους ντόπιους επαγγελματίες.
Το παράδειγμα της Κάτω Ακράτας, όπου ιδιοκτήτες τροχόσπιτων δέχθηκαν πρόστιμα για στάθμευση σε δημοτικό πάρκινγκ, ανέδειξε όλα αυτά τα προβλήματα. Οι δήμοι δεν είχαν ενημερωθεί, δεν είχαν προβλεφθεί σήμανση ή ενημερωτικές καμπάνιες, και οι ίδιοι οι πολίτες έμαθαν για τον νόμο… από το μπλοκάκι της τροχαίας. Όπως επισημαίνει η ΕΛΑΤ, οι πολίτες δεν ζητούν την πλήρη ελευθερία χωρίς κανόνες, αλλά ένα πλαίσιο που να επιτρέπει τη νόμιμη, ελεγχόμενη στάθμευση και διαμονή χωρίς αυθαίρετες απαγορεύσεις. Όπως σχολίασε σκωπτικά μέλος της κοινότητας: «Αν είναι να μην επιτρέπεται ούτε στο σπίτι μου να παρκάρω δύο τροχόσπιτα, ας μου στείλουν σχέδιο κατόψεων μαζί με τον φόρο ιδιοκτησίας».
Εκτός από τις προφανείς δυσκολίες, η νομοθεσία αυτή φέρνει και βαθύτερα ζητήματα στο προσκήνιο: πού σταματούν τα όρια της κρατικής παρέμβασης στην ιδιωτική ζωή; Είναι θεμιτό να απαγορεύεται τι φιλοξενεί κάποιος στο ιδιωτικό του οικόπεδο; Πού ακριβώς χαράσσεται η γραμμή ανάμεσα στη δημόσια ρύθμιση και το δικαίωμα προσωπικής επιλογής; Και πώς συμβιβάζεται αυτή η πολιτική με την ευρωπαϊκή φιλοσοφία της βιώσιμης κινητικότητας και του εναλλακτικού τουρισμού;
Η απουσία δημόσιας διαβούλευσης και διαφάνειας δημιουργεί ένα επιπλέον βάρος, καθώς οι αποφάσεις ελήφθησαν χωρίς συμμετοχή των πολιτών που επηρεάζονται. Πολλοί υποστηρίζουν ότι αν είχε προηγηθεί διάλογος, θα μπορούσαν να έχουν βρεθεί πρακτικές λύσεις, όπως καθορισμός ειδικών ζωνών, βελτίωση των υποδομών και δημιουργία χώρων φιλοξενίας που να συνδυάζουν περιβαλλοντική προστασία και τουριστική ανάπτυξη. Αντίθετα, η επιλογή του «κόβω το πρόβλημα μαχαίρι» δημιουργεί όχι μόνο απογοήτευση αλλά και σοβαρές αμφιβολίες για το ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται τελικά.
Η επόμενη περίοδος αναμένεται να φέρει εξελίξεις, καθώς οι συλλογικότητες ετοιμάζουν νομικές προσφυγές και διαμαρτυρίες. Ο διάλογος πρέπει να ανοίξει άμεσα, με συμμετοχή όλων των πλευρών: πολιτείας, αυτοδιοίκησης, επιχειρήσεων και ταξιδιωτών. Σε μια χώρα που διαφημίζεται ως «η χώρα της φιλοξενίας», οι αποφάσεις για τον τουρισμό δεν μπορεί να λαμβάνονται ερήμην εκείνων που φέρνουν ζωή στις τοπικές κοινωνίες. Όπως λένε χαριτολογώντας πολλοί κάτοχοι camper: «Αν συνεχίσει έτσι, στο τέλος θα βγάλουμε πινακίδες στα οχήματα που θα γράφουν “ένοχος” από μόνο του».
Και φανταστείτε να μην έχεις καν χωράφι να το παρκάρεις….
Πηγές: ΦΕΚ Α’ 57/2025, Νόμος 5170/2025, Ελληνική Λέσχη Αυτοκινούμενων Τροχόσπιτων (ΕΛΑΤ), Καθημερινή, News24/7, Car and Motor.
https://www.avgi.gr/koinonia/504804_i-kybernisi-bazei-mploko-me-en-krypto-nomo-thyella-antidraseon
