Η 28η Οκτωβρίου αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές στιγμές στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, συμβολίζοντας το θάρρος και την αντίσταση ενάντια στον φασισμό. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές λιγότερο γνωστές ιστορίες από εκείνη την εποχή, που φωτίζουν την ανθρώπινη πλευρά και τις προσπάθειες που έγιναν για την υπεράσπιση της ελευθερίας. Ας εξετάσουμε πέντε από αυτές τις ιστορίες, δίνοντας έμφαση στην ανθρώπινη διάσταση χωρίς τραγικότητα, αλλά με σεβασμό στα γεγονότα.
1. Ο Μουσολίνι και η “Φιλική” Προσπάθεια
Πριν από την εισβολή στην Ελλάδα, ο Μπενίτο Μουσολίνι προσπαθούσε να παρουσιάσει την Ιταλία ως μία χώρα που επιθυμούσε την αναθέρμανση των σχέσεων με την Ελλάδα. Στις 25 Οκτωβρίου 1940, ο γιος του διάσημου συνθέτη Πουτσίνι βρέθηκε στην Αθήνα και παρακολούθησε την επίσημη πρεμιέρα της όπερας “Μαντάμ Μπάτερφλάι” στο Βασιλικό Θέατρο Αθηνών, κατόπιν πρόσκλησης του Ιταλού πρέσβη Γκράτσι. Αυτό έγινε υπό τις εντολές του Μουσολίνι, ο οποίος ήθελε να ρίξει “στάχτη στα μάτια” και να δείξει μια εικόνα ειρήνης και φιλίας. Παρόλα αυτά, πίσω από αυτήν την προσπάθεια κρυβόταν η προετοιμασία για την εισβολή που θα ακολουθούσε.
2. Διάσημοι Ηθοποιοί στην Πρώτη Γραμμή
Ανάμεσα στους χιλιάδες Έλληνες φαντάρους που πολέμησαν κατά των εισβολέων το 1940, υπήρχαν και γνωστά πρόσωπα του καλλιτεχνικού κόσμου. Ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, ο Κώστας Χατζηχρήστος, ο Μάνος Κατράκης και άλλοι διάσημοι ηθοποιοί βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή του πολέμου. Ο “πατέρας του ελληνικού κινηματογράφου” Φίνος, καθώς και ο Μίμης Φωτόπουλος, υπήρξαν επίσης μέρος αυτής της γενιάς ανθρώπων που αγωνίστηκαν για την πατρίδα τους, αφήνοντας για λίγο τη λάμψη του θεάτρου και του κινηματογράφου για να υπερασπιστούν την ελευθερία.
3. Ο Γκαλεάτσο Τσιανό και ο Βομβαρδισμός της Θεσσαλονίκης
Ο Γκαλεάτσο Τσιανό, γαμπρός του Μουσολίνι και υπουργός εξωτερικών της Ιταλίας, συμμετείχε στον πρώτο αεροπορικό βομβαρδισμό της Θεσσαλονίκης την 1η Νοεμβρίου 1940. Στο ημερολόγιό του έγραψε για την εμπειρία του: «Ο ήλιος έχει φανεί επιτέλους. Δράττομαι της ευκαιρίας για να εκτελέσω ένα θεαματικό βομβαρδισμό της Θεσσαλονίκης. Στην επιστροφή μου επιτέθηκαν ελληνικά αεροπλάνα. Ήταν η πρώτη φορά που με καταδίωξαν και ήταν ένα άσχημο συναίσθημα».
4. Ο Μεταξάς και η Απόφαση για το “Όχι”
Τρεις ημέρες μετά την έναρξη του πολέμου, ο Ιωάννης Μεταξάς εξήγησε σε σημαντικούς δημοσιογράφους και εκδότες γιατί δεν είπε το “ΝΑΙ” στην ιταλική απαίτηση. Ανέφερε ότι αν η Ελλάδα είχε υποκύψει, θα είχε γίνει εθελόδουλη και θα είχε υποστεί ακρωτηριασμό από τις δυνάμεις του Άξονα. Κατά την άποψή του, μια τέτοια υποχώρηση θα είχε οδηγήσει σε κατάτμηση της χώρας, με την Ιταλία, τη Βουλγαρία και την Αγγλία να εκμεταλλεύονται τις διάφορες περιοχές της. Η απόφασή του να αντισταθεί, παρά τις αντιξοότητες, αποτέλεσε το σημείο καμπής για την ελληνική ιστορία.
5. Η Σοφία Βέμπο και η Αντίσταση με τα Τραγούδια της
Η Σοφία Βέμπο, η γνωστή “τραγουδίστρια της νίκης”, είχε καθοριστική συνεισφορά στο ηθικό των Ελλήνων στρατιωτών, όχι μόνο μέσα από τα τραγούδια της, αλλά και με τη γενικότερη υποστήριξή της στον αγώνα. Πολλές φορές παραχωρούσε όλα τα έσοδα των εμφανίσεών της για τις ανάγκες του στρατού. Η φήμη της είχε φτάσει μέχρι τους Ιταλούς, οι οποίοι αποφάσισαν να την εκδικηθούν. Ένας Ιταλός τη χτύπησε με σιδερογροθιά καθώς επέστρεφε από παράσταση, σε μια προσπάθεια να την κάνουν να σταματήσει τη δράση της. Ωστόσο, η Σοφία Βέμπο δεν πτοήθηκε και συνέχισε να στηρίζει την πατρίδα της.
Άλλωστε η εντολή του Ιταλού συνταγματάρχη, Κ. Μεόλι, μεταξύ άλλων, ανέφερε: “Η Διεύθυνσις Αστυνομίας παρακαλείται να καλέσει την καλλιτέχνιδα Βέμπο να παύση την δράσιν της εις το τραγούδι, εις όλα τα θέατρα της Ελλάδος. Εις την ιδίαν θα αφαιρεθή το δελτίον καλλιτέχνιδος και του λοιπού θα απαγορεύεται να ανέλθη επί σκηνής”
